Er is veel ophef rond Kauthar Bouchallikht (GroenLinks). Volgens Nadine Ridder laat dat zien dat Nederland niet klaar is voor vrouwen van kleur op plekken van macht, dat schrijft ze in dit opiniestuk.

De media-aandacht voor de nummer 9 op de lijst van GroenLinks voor de aankomende verkiezingen, Kauthar Bouchallikht, is buitenproportioneel voor een nieuwkomer. Om meer te weten te komen over haar ideeën en werk moest ik actief op zoek. Het zijn namelijk niet haar acties of uitspraken die onrust ­veroorzaken, het is haar identiteit als zichtbaar religieuze moslima.

Iedere nieuwe kandidaat moet zich terecht verantwoorden voor keuzes. Maar hoe vaak Bouchallikht ook laat weten waarvoor ze staat en hoe ze dat actief vormgeeft, het lijkt aan dovemansoren besteed. Ze is bij voorbaat verdacht, omdat zichtbaar religieuze moslima’s in Nederland worden geassocieerd met bedreiging van de democratie, waardoor we blind zijn voor het echte gevaar. Doordat de ophef rondom Bouchallikht persoonlijk wordt gemaakt, lijkt het alsof het om een incident gaat, maar als je beter kijkt zie je dat het onderdeel is van een patroon van het systematisch monddood maken van vrouwen van kleur op plekken van macht.

Dát is de werkelijke bedreiging van onze democratie: het zorgt voor een onvolledige vertegenwoordiging op plekken waar belangrijke beslissingen worden genomen. Beslissingen die verschillende perspectieven behoeven om volledig en dus effectief te kunnen zijn.

Midden op een druk kruispunt

Stel dat we naar een druk kruispunt kijken waar alle wegen een vorm van onderdrukking vertegenwoordigen. Er komen van verschillende kanten auto’s aangereden, een auto die islamofobie vertegenwoordigt, een die racisme representeert en een die seksisme heet. Al die auto’s raken elkaar in het midden van het kruispunt, en dat is precies waar Kauthar Bouchallikht op dit moment staat.

Hoogleraar en burgerrechtenactivist Kimberlé Crenshaw introduceerde deze metafoor om te illustreren hoe onderdrukking op verschillende gebieden een individu tegelijkertijd of op verscheidene momenten kan raken en noemde dit ‘intersectionaliteit’, ofwel kruispuntdenken. Dat vrouwen of mensen van kleur 1-0 achter staan en dat dit tot systematisch minder kansen en meer risico leidt, is inmiddels bekend. Maar intersectionaliteit is moeilijker te onderzoeken, omdat het zich niet in aparte hokjes laat vangen.

Dat maakt het niet minder problematisch. Integendeel, vrouwen van kleur (zwarte vrouwen en moslima’s in het bijzonder) staan niet 1-0, maar 3-0 achter, vooral in het publieke domein. De hoeveelheid en intensiteit van uitingen van (online) haat en geweld, het worden gereduceerd tot een profiel, het constant moeten verdedigen van zaken waar je niets mee te maken hebt en het je niet kunnen permitteren een enkele vergissing te maken.

Dat dit voor veel vrouwen van kleur een reden is om een politieke carrière niet eens te overwegen, is een belangrijk onzichtbaar probleem. Met de tweet ‘Het gaat niet over, niet vanzelf, #teamkauthar’ toonde Sylvana Simons tegen alle politieke spelregels haar support, omdat zij als geen ander snapt hoe problematisch het is wat Bouchallikht overkomt.

Politieke kleur

Maar het beperkt zich niet tot de politiek, een journalistieke carrière gaat met soortgelijke risico’s gepaard. Hierdoor hebben we niet alleen te maken met een zeer beperkte volksvertegenwoordiging, maar ook nog eens met eenzijdige berichtgeving.

Hoewel de media een belangrijke rol spelen in de framing en verdachtmaking, ligt er ook voor de gewone burger een belangrijke taak. We moeten leren (h)erkennen dat we zijn geconditioneerd door de jarenlange negatieve framing van moslims en de islam. De angst is zo groot, dat veel mensen bij het horen van het woord ‘islam’ meteen terrorisme, geweld en onbetrouwbaarheid zien en dus angst voelen.

Het is essentieel dat we de verscheidenheid zien binnen gemarginaliseerde groepen. We moeten ons actief ontdoen van deze ingesleten ideeën en mensen leren beoordelen op hun acties en uitspraken en ver weg blijven van schuld door associatie.

Als we écht naar Bouchallikht luisteren en kijken naar haar gedrag, zien we dat ze een aanwinst is voor de Nederlandse politiek. En dan kunnen we haar op een eerlijke manier beoordelen op ambitie, ideeën, ervaring, netwerk en profiel. Dat zou iedereen die democratie hoog in het vaandel heeft belangrijk moeten vinden, ongeacht politieke kleur of persoon­lijke voorkeur.

Bron: Ridder, N. (2020, December 28). ‘Vrouwen van kleur staan niet 1–0, maar 3–0 achter.’ Het Parool. https://www.parool.nl/columns-opinie/vrouwen-van-kleur-staan-niet-1-0-maar-3-0-achter~bccf4073/